Het Pniëlkerkje van Julianadorp

De BVJ-werkgroep Cultureel Erfgoed Julianadorp heeft de geschiedenis van het Pniëlkerkje in ons dorp onderzocht. Dit is het artikel dat zij er over schreven:

Het Pniëlkerkje van Julianadorp: Van strafkampbarak tot modelspoorclub

Het kleine Pniëlkerkje aan de Landbouwstraat in Julianadorp kent een opmerkelijke geschiedenis die teruggaat tot de Tweede Wereldoorlog. Oorspronkelijk stond het gebouw op Texel, waar het door de Duitse bezetters werd gebruikt voor de internering van politieke delinquenten. Na de oorlog deed het dienst als onderdeel van het strafkamp “Kamp de Vlijt”, waar onder andere Nederlandse SS’ers en NSB’ers gevangen werden gehouden.

Van Texel naar Julianadorp

In 1947 werd het gebouw door de gereformeerde gemeente van Julianadorp aangekocht. Het werd in delen vervoerd, aan de Landbouwstraat opnieuw opgebouwd en kreeg de naam “Pniël”. Jarenlang werden hier kerkdiensten gehouden voor de gereformeerde gemeenschap.

Tot 1981 bleef het gebouw als kerk in gebruik. In 1991 kwam het in handen van de Helderse Modelspoorclub, die het symbolisch voor één gulden overnam. Sindsdien wordt het gebouw gebruikt voor de bouw en tentoonstelling van modelspoorbanen.

Achtergrond: Strafkamp in Eierland

Uit informatie van de Texelse Historische Vereniging, via de heer Gelein Jansen, blijkt dat het strafkamp waar de Pniël-barak oorspronkelijk deel van uitmaakte, zich bevond in de polder Zuid-Eierland aan de Postweg. Tussen augustus 1945 en 1947 zaten daar tot wel 700 gevangenen tegelijkertijd vast. Het kamp bestond uit meerdere houten barakken, waaronder woonverblijven, een keuken, badhuis, toiletten, een bibliotheek en een ontspanningsruimte. In deze laatste werden zowel protestantse als rooms-katholieke kerkdiensten gehouden.

Opmerkelijk is dat één van deze barakken afkomstig was uit de duinen bij Den Hoorn. Na de oorlog werd deze barak herplaatst in Zuid-Eierland, op de plek waar eerder het kerkgebouw van de vereniging “Christelijke Belangen” stond. Dat oorspronkelijke gebouw was door een Engelse bom tijdens de oorlog volledig verwoest, doordat de bemanning het ten onrechte voor een Duitse militaire installatie aanzag.

Volgens Jansen leek het nieuwe kerkje dat na de oorlog werd gebouwd, genaamd “Bethel”, sterk op het Pniëlkerkje zoals dat nu in Julianadorp staat.

Kerk op Texel Pniëlkerkje Julianadorp

Archieven en bronnen

Voor wie verder wil graven in de geschiedenis van het Pniëlkerkje, zijn er notulen en archiefstukken beschikbaar bij het Regionaal Archief in Alkmaar. Deze bevatten onder andere verslagen van de kerkeraadscommissie Pniël uit de jaren 1975–1977 en een volledige inventaris van de Gereformeerde Kerk Den Helder van 1792 tot 1985.